Trong những năm gần đây, Việt Nam là một trong những quốc gia phải đối mặt với tình trạng dân số ngày càng già hóa. Điều này đồng nghĩa với việc gia tăng người cao tuổi và giảm dân số trong độ tuổi lao động. Vậy trong trường hợp này, điều gì sẽ xảy ra với tuổi thọ trung bình của người Việt Nam? Chúng ta cùng theo dõi trong nội dung bài viết dưới đây nhé!
Tuổi thọ trung bình của người Việt Nam hiện nay là bao nhiêu?
Tuổi thọ trung bình của người Việt Nam năm 1989 là 65,2 tuổi, đến năm 2014 là 73,2 tuổi, dự kiến đến năm 2030 tuổi thọ trung bình của người Việt Nam tăng lên 78 tuổi. Trong đó, hơn 12 triệu người Việt Nam từ 65 tuổi trở lên.
Con số này dự kiến sẽ còn tăng và chưa dừng lại trong thời gian tới đây. Điều này chứng tỏ nước ta đang bước vào thời kỳ già hóa dân số. Tuy nhiên, dù tuổi thọ đã tăng nhưng số năm sống khỏe ở Việt Nam vẫn thấp hơn nhiều nước do thời gian điều trị bệnh kéo dài hơn.
Tỷ lệ tử vong ở cả nam và nữ trong nhóm 0-4 tuổi đều giảm và duy trì ở mức khá thấp ở các nhóm tuổi cho đến 40-44, với tỷ lệ tử vong ngày càng tăng bắt đầu từ 45-49 tuổi trở lên. Đặc biệt, nam giới Việt Nam có tỷ lệ mắc và tử vong do ung thư cao nhất thế giới.
Tình trạng sức khỏe người Việt Nam hiện nay
Theo nghiên cứu của Hội Tim mạch Việt Nam, 25% dân số hiện nay mắc các bệnh tim mạch, cao huyết áp. Đặc biệt trong những năm gần đây, bệnh tăng huyết áp đang trong thời kỳ phục hưng, nhiều đối tượng vẫn trong độ tuổi lao động. Tỷ lệ tăng huyết áp ở nhóm người từ 25 tuổi trở lên ở Việt Nam đã lên tới 47%.
Các tình trạng của các bệnh khác cũng rất đáng ngại, chỉ tính riêng về bệnh ung thư, thống kê cho thấy hàng năm ở Việt Nam có gần 165.000 ca mắc mới và 115.000 ca tử vong vì ung thư. Chất lượng sức khỏe của người Việt Nam đang “có vấn đề” từ tỷ lệ tử vong/tỷ lệ nhiễm mới so với thu nhập bình quân.
Môi trường ô nhiễm, thực phẩm bẩn, áp lực công việc cao, đặc biệt là chất lượng cuộc sống kém, nhập viện sau khi ốm nặng là những nguyên nhân chính khiến người Việt ngày càng yếu đi và khốn khó hơn từ đó đến nay.
Các bệnh chính thường gặp của người cao tuổi là: bệnh mạch vành, tăng huyết áp, đái tháo đường, thoái hóa khớp, ung thư. Ngoài ra, người cao tuổi thường mắc các vấn đề về nhận thức như lú lẫn, hay quên.
Gánh nặng mưu sinh khiến người dân lao động hầu như không có thói quen khám chữa bệnh, thậm chí họ còn ngại đi khám, sợ phát hiện ra bệnh mà không đủ tiền chữa trị. Chưa kể đến việc đi khám bệnh phải mất cả ngày, tiền thuốc men cũng là một vấn đề nan giải đối với những người có hoàn cảnh khó khăn.
Ngay cả ở những người lao động có thu nhập trung bình với số tiền mua bảo hiểm y tế lớn, thói quen chủ động đi khám sức khỏe theo thời gian đã trở nên ăn sâu khiến họ không thể tự thoát ra được mà phải đến bệnh viện khám, hầu hết bệnh đã quá muộn.
Theo khảo sát của Sở Y tế Thành phố Hồ Chí Minh số lượng người khiếu nại về việc không hài lòng với chất lượng bệnh viện công trên địa bàn thành phố tăng hơn 27% so với thời kỳ trước trong đó người dân không hài lòng nhất về vấn đề thủ tục khám và bảo hiểm y tế. Vì vậy, vấn đề y tế, đặc biệt là chăm sóc sức khỏe người cao tuổi cũng cần được quan tâm nhiều hơn trong bối cảnh tuổi thọ ngày càng tăng.
Thách thức đặt ra của vấn đề già hóa dân số
Ảnh hưởng kinh tế, xã hội
Già hóa dân số mang lại những cơ hội và thách thức đối với xã hội và nền kinh tế, đòi hỏi các quốc gia phải thực hiện cải cách kinh tế. Dân số già nhanh cũng có thể dẫn đến tình trạng thiếu lao động trong tương lai và tăng nhu cầu an sinh xã hội cho người lớn tuổi, đặc biệt là phụ nữ lớn tuổi. Khi tỷ lệ người cao tuổi tăng lên thì nhu cầu về các dịch vụ xã hội để đáp ứng nhu cầu của người cao tuổi cũng tăng theo.
Hệ thống an sinh xã hội của Việt Nam tương đối phát triển, nhưng cần nâng cao hơn nữa khả năng tiếp cận hệ thống an sinh xã hội cho người cao tuổi, mở rộng phạm vi áp dụng của hệ thống an sinh xã hội quốc gia, các chương trình trợ giúp gia đình và xã hội. Ngoài ra, cần nhận thức rằng nhiều người cao tuổi có khả năng và mong muốn làm việc sau khi nghỉ hưu, và người cao tuổi cần được tạo cơ hội hoạt động kinh tế.
So với nhiều nước trên thế giới, sự già hoá dân số trong tuổi thọ trung bình của người Việt Nam mang lại nhiều thách thức cần phải giải quyết:
– Sự suy giảm của năng suất lao động và tốc độ tăng trưởng kinh tế. Già hóa dân số tăng nhanh đồng nghĩa với việc tốc độ tăng lực lượng lao động giảm, kéo theo tốc độ tăng vốn giảm, kìm hãm tốc độ tăng năng suất lao động, đặc biệt là năng suất nhân tố toàn diện
– Thu nhập cho người cao tuổi , gia tăng nghèo đói và bất bình đẳng trong xã hội; (iii)) áp lực lên hệ thống chăm sóc sức khỏe và hệ thống y tế cho người cao tuổi.
– Áp lực lên tài chính công và áp lực đảm bảo nhu cầu chăm sóc sức khỏe của người cao tuổi (chi phí chăm sóc sức khỏe trung bình cho người cao tuổi gấp 7-8 lần chi phí bình quân).
– Bảo đảm đời sống văn hóa, tinh thần của người cao tuổi, điều chỉnh thị trường lao động, giải quyết mâu thuẫn giữa già hóa dân số và mâu thuẫn giữa các thế hệ, v.v… là những thách thức đặt ra.
Vấn đề y tế, sức khỏe
Người cao tuổi thể chất yếu, có nhiều vấn đề cần giải quyết. Mặc dù tuổi thọ trung bình khá cao nhưng tuổi thọ khỏe mạnh, vẫn còn đủ sức khỏe lao động của người cao tuổi ở nước ta khá thấp (chỉ khoảng 64 tuổi), đặc biệt 67,2% người cao tuổi có thể trạng kém, nhiều người mắc các bệnh nan y. Khoảng 95% người cao tuổi mắc bệnh, chủ yếu là bệnh mãn tính không lây, trung bình một người cao tuổi Việt Nam mắc 3 bệnh.
Hệ thống chăm sóc sức khỏe, đặc biệt là chăm sóc kỹ năng cho người cao tuổi, vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu ngày càng tăng của người cao tuổi. Nguồn vốn ngân sách quốc gia vốn đã hạn hẹp của các nền kinh tế chuyển đổi không thể đáp ứng nhu cầu đầu tư cho chăm sóc sức khỏe lão khoa.
Hệ thống an sinh xã hội cũng không đáp ứng được nhu cầu của người cao tuổi, không có hệ thống chăm sóc dài hạn và hệ thống cung ứng việc làm, không có dịch vụ chăm sóc sức khỏe lâu dài cho người cao tuổi. Chỉ khoảng 60% người cao niên có thẻ bảo hiểm y tế.
Nhu cầu chăm sóc sức khỏe và xã hội tăng lên theo độ tuổi, vì vậy cần phải nỗ lực để kéo dài tuổi thọ khỏe mạnh. Nguy cơ tàn tật cũng tăng lên theo tuổi và do đó cần được chăm sóc nhiều hơn. Ở Việt Nam, người cao tuổi thường được các thành viên trong gia đình chăm sóc, tuy nhiên việc hỗ trợ gia đình ngày càng trở nên khó khăn, đặc biệt là ở các khu vực thành thị.
Sự phân biệt tuổi tác
Sự phân biệt tuổi tác có thể xảy ra ở nhiều quốc gia nhưng thường không được giải quyết. Thật không may, người cao tuổi, đặc biệt là phụ nữ lớn tuổi, dễ bị bạo lực gia đình hơn. Số lượng dân số già hóa ngày một tăng đặt gánh nặng chăm sóc lên các thành viên trẻ hơn trong gia đình, dẫn đến trạng thái căng thẳng và mức độ căng thẳng có thể biểu hiện trong hành vi ngược đãi người cao tuổi.
Tuy nhiên ở Việt Nam, việc báo cáo hoặc thừa nhận hành vi ngược đãi người cao tuổi được coi là điều cấm kỵ và là vấn đề riêng tư của gia đình.
Hơn nữa người cao tuổi có thu nhập thấp, không ổn định, sống phụ thuộc vào con, cháu, người thân. Hầu hết người cao tuổi không có bảo hiểm xã hội. Số lượng người cao tuổi được hưởng lương hưu và trợ cấp xã hội ít nên nhiều người cao tuổi sức khỏe không tốt vẫn phải lao động kiếm sống. Tỷ lệ hộ nghèo cao tuổi là 23,5%.
Trong xã hội còn có một số người hiểu chưa đúng về người cao tuổi, vai trò của các tổ chức dân sự, đoàn thể và cá nhân chưa thực sự được nâng cao,… Đó cũng là khó khăn, thách thức đối với chất lượng cuộc sống của người cao tuổi.
Giải pháp nâng cao tuổi thọ trung bình và cải thiện cuộc sống
Theo quan điểm của Đảng và Nhà nước ta, tuổi thọ trung bình của người Việt Nam và xu hướng già hóa dân số dẫn đến cần bảo vệ sức khỏe người cao tuổi và nâng cao chất lượng cuộc sống.
Vai trò của người cao tuổi
Trước hết, cần nhìn nhận người cao tuổi có vai trò, đóng góp quan trọng vào sự phát triển kinh tế, xã hội của đất nước, là chỗ dựa cho thế hệ trẻ chứ không chỉ là đối tượng thụ hưởng phúc lợi xã hội.
Phương án phát triển kinh tế hợp lý
Thứ hai là lấy già hóa dân số là một trong những vấn đề then chốt trong chiến lược phát triển kinh tế, xã hội. Già hóa dân số vừa là cơ hội vừa là thách thức đối với tăng trưởng kinh tế và ổn định xã hội.
Vì vậy, trong chiến lược phát triển kinh tế và xã hội, già hóa dân số cần đóng vai trò tương xứng với tác động của nó đối với sự phát triển kinh tế, xã hội của đất nước. Hơn nữa, dân số già cần được coi là lực lượng đóng góp quan trọng vào quá trình phát triển kinh tế – xã hội chứ không chỉ là đối tượng thụ hưởng phúc lợi xã hội.
Giải quyết những vấn đề già hóa dân số đặt ra
Thứ ba là nắm bắt cơ hội để giải quyết những thách thức do già hóa dân số mang lại. Già hóa dân số đang trở thành xu hướng chung ở Việt Nam và thế giới. Vì vậy, trong phát triển kinh tế, xã hội phải tính đến cả cơ hội và thách thức do già hóa dân số mang lại. Trong số đó, chỉ khi giải quyết vấn đề già hóa dân số từ một khía cạnh thuận lợi thì chúng ta mới có thể kiểm soát được già hóa dân số.
Người cao tuổi có thu nhập
Thứ tư, phải đảm bảo thu nhập của người cao tuổi. Khuyến khích tạo việc làm phù hợp cho người cao tuổi để người cao tuổi không chỉ có thu nhập cải thiện cuộc sống mà còn được chăm sóc sức khỏe khi ốm đau, đảm bảo chất lượng cuộc sống của người cao tuổi. Cần thiết lập và hoàn thiện hệ thống quỹ hưu trí để giúp người cao tuổi có điều kiện đảm bảo cuộc sống khi đến tuổi nghỉ hưu. Đồng thời, đầu tư vào hệ thống lương hưu nhằm mang lại sự độc lập về tài chính và giảm nghèo ở người cao tuổi.
Trong bối cảnh một quốc gia đang phát triển như Việt Nam, với số lượng lớn lao động làm việc trong khu vực phi chính thức, cần tập trung nâng cao mức độ bao phủ của hệ thống an sinh xã hội và trợ cấp hưu trí cho người nghèo và người cao tuổi. Ngoài ra, mạng lưới an sinh xã hội cần được thực hiện và cải thiện để giúp người cao tuổi tiếp cận các dịch vụ xã hội và y tế cơ bản.
==>> Xem thêm:
- Chiều cao cân nặng chuẩn của bé Việt Nam
- Dân số Việt Nam đứng thứ mấy thế giới
- Việt Nam gia nhập ASEAN vào thời gian nào
Hoàn thiện hệ thống y tế
Thứ năm, hoàn thiện hệ thống y tế, chăm sóc sức khỏe người cao tuổi, mở rộng và nâng cao khả năng chăm sóc và điều trị bệnh của người cao tuổi, tạo môi trường sống thân thiện cho người cao tuổi. Cần chú trọng phát triển và ứng dụng công nghệ tiên tiến, làm cho quá trình già hóa dân số diễn ra sôi động, đảm bảo sức khỏe người cao tuổi, đóng góp tích cực cho xã hội.
Đồng thời, tăng cường đào tạo nhân viên chăm sóc người cao tuổi và các chuyên gia y tế. Ngoài ra, cần hỗ trợ nhiều hơn cho những người chăm sóc người cao tuổi, bao gồm các thành viên trong gia đình và nhân viên cộng đồng.
Xã hội hóa thu hút nguồn vốn, ngân sách
Thứ sáu, xã hội hóa, huy động nhiều nguồn lực để đáp ứng nhu cầu của dân số già. Nhu cầu của dân số già sẽ tạo cơ hội tạo ra thị trường mới và chuyển hóa những thách thức do già hóa mang lại và xã hội hóa và huy động tối đa các nguồn lực đóng vai trò quan trọng. Khuyến khích khu vực tư nhân tham gia xây dựng và hoàn thiện hệ thống an sinh xã hội.
Thu hút các nguồn vốn đầu tư ngoài ngân sách cho y tế, cơ sở hạ tầng văn hóa, xã hội cho người cao tuổi. Sử dụng vốn đầu tư công làm vốn đầu tư ban đầu để tạo sức lan tỏa và thu hút đầu tư tư nhân, kể cả đầu tư trực tiếp nước ngoài, đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng về sức khỏe và văn hóa của người cao tuổi.
Tuổi thọ trung bình của người Việt Nam đang có xu hướng tăng lên, là dấu hiệu của sự già hóa dân số. Dân số già không chỉ tạo ra cơ hội mà còn mang lại nhiều thách thức cho xã hội. Hy vọng với những thông tin trên bạn đã có thêm nhiều điều bổ ích, thú vị về vấn đề này nếu có bất kỳ thắc mắc nào, hãy liên hệ với chúng tôi để được hỗ trợ nhé!
